Jeugdzorg is wat het woord zegt: zorg voor de jeugd. Zorgen dat jeugdigen veilig kunnen opgroeien. Jeugdzorgorganisaties helpen kinderen, jongeren en hun ouders daarbij. Dat kan op veel manieren: thuis of in een instelling, kort of lang, individueel of als gezin. Meestal krijgen kinderen en jongeren de hulp vrijwillig; soms besluit de kinderrechter daartoe. Het liefst wordt voorkomen dat (gedwongen) hulp nodig is. Preventie speelt dan ook een belangrijke rol in de Nederlandse zorg voor jeugd. (Bron: Jeugdzorg Nederland)
In 2020 heeft 12,5% van de jeugdigen (0-18 jaar) in Nederland te maken gehad met Jeugdhulp, Jeugdbescherming of Jeugdreclassering. De kosten voor de jeugdzorg zijn tussen 2015 en 2019 gestegen van zo’n 3,5 miljard euro tot 5,5 miljard euro; een stijging van 57 procent. Hierdoor liep het tekort bij gemeenten op naar tussen de 1,6 en 1,8 miljard euro. Het beroep op jeugdzorg is toegenomen met 13%: een fulltime Jeugdbeschermer heeft gemiddeld zo’n 20 jeugdigen onder toezicht en dit loopt alleen maar op, waardoor de werkdruk toeneemt en de zorg onbedoeld beperkter wordt.
Vrijwillig kader (VK)
In deze situatie heb jij, of heeft iemand anders, zorgen om jouw kind(eren) uitgesproken. Het kan zijn dat instanties zoals Veilig Thuis (VT) of het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) met je meekijken om deze zorgen in kaart te brengen en, indien mogelijk, samen op te lossen.
Jeugdbeschermingstafel (VTB)
Soms dreigt een onveilige situatie voor een jeugdige maar kan in samenwerking met (lokale) professionals, ouders en het netwerk een justitiële maatregel worden afgewend. Dit wordt preventieve jeugdbescherming genoemd. Preventieve jeugdbescherming is tijdelijk, gericht op het herstel en versterking van de eigen kracht van het kind of de jongere en het gezin. Op de zogeheten (jeugd)beschermingstafel wordt besloten of preventieve jeugdbescherming wordt ingezet. De (jeugd)beschermingstafel is een overleg tussen meerdere partijen, zoals de gecertificeerde instelling, de gemeente en andere betrokken jeugdhulporganisaties.
Als ouder/verzorger mag je altijd een vertrouwenspersoon meenemen in dit gesprek; deze persoon sluit dan aan als ’toehoorder’ en heeft geen spreekrecht in dit gesprek, dus tijdens het gesprek is deze persoon er alleen bij als steun en luisteraar. Deze persoon kan een familielid, een vriend of kennis of een hulpverlener zijn. Natuurlijk is een familielid of vriend fijn als steun, maar zij beschikken niet altijd over kennis en/of ervaring in zo’n situatie. Bijstand In Jeugdzorg kan op jouw verzoek als hulpverlener aansluiten bij dit gesprek en observeert en analyseert het verloop van het gesprek. Na afloop van het gesprek bespreekt Bijstand In Jeugdzorg met jou of het je duidelijk is wat er allemaal besproken is, wat er afgesproken is, welke opties je hebt en wat je hierna nog kunt verwachten.
Ondertoezichtstelling (OTS)
In deze situatie is er een rechtszitting geweest en heeft de Kinderrechter een gedwongen maatregel uitgesproken, in de vorm van een ondertoezichtstelling; deze maatregel geldt voor een bepaalde periode (meestal 1 jaar). In die periode kijkt een Jeugdzorgwerker vanuit de Jeugdbescherming mee in jouw gezin en wordt er vastgesteld of en welke zorgen er zijn en hoe deze zorgen mogelijk kunnen worden opgelost. Als er aan het einde van deze periode geen zorgen meer zijn, zal de Jeugdzorgwerker de Kinderrechter verzoeken de maatregel op te heffen. Als er nog wel zorgen zijn zal er een verzoek tot verlenging worden ingediend bij de rechtbank; deze maatregel kan verlengd worden t/m het 17e levensjaar van uw kind(eren), vanaf hun 18e verjaardag vervalt het recht tot een gedwongen maatregel.
Uithuisplaatsing (UHP)
Ook in deze situatie is er sprake van een gedwongen maatregel, uitgesproken door de Kinderrechter. In dit geval vind de Kinderrechter het niet langer verantwoord dat je kind(eren) bij jou thuis wonen en gaat het kind bij een pleeggezin, gezinshuis of instelling wonen. Ook deze maatregel kan doorlopen tot de 18e verjaardag van het kind en zal er elk jaar beoordeeld worden of er een opheffing of verlenging nodig is. In deze situatie krijg je ook te maken met Pleegzorg.
Pleegzorg
Pleegzorg is zorg voor kinderen tot 21 jaar die door omstandigheden korte of langere tijd niet thuis kunnen wonen. Deze kinderen worden opgenomen in een pleeggezin. Er is een onderscheid tussen informele zorg voor elkaar en formele pleegzorg. Pleegzorg kent verschillende vormen: voor korte of voor langere tijd, elke dag of een dag(deel) van de week. Maar het kan ook gaan om pleegzorg tijdens vakanties, in het weekend, of als crisisopvang.
Vormen van pleegzorg kun je op verschillende manieren benoemen en van elkaar onderscheiden:
- kortdurende pleegzorg en langdurige pleegzorg
- netwerkpleegzorg en bestandspleegzorg
- voltijdpleegzorg en deeltijdpleegzorg
- hulpverleningsvariant en opvoedingsvariant
Pleegzorg kan in diverse juridische vormen plaatsvinden:
- vrijwillig
- door een ondertoezichtstelling (gezinsvoogd)
- voogdij
Wanneer er bij pleegzorg sprake is van een voogd, meestal van een gecertificeerde instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering, die de eindverantwoordelijkheid over het kind heeft, onderhoudt deze (zo mogelijk) de contacten met de biologische ouder(s). Bij een niet-vrijwillige plaatsing beslist de kinderrechter over de plaatsing van het kind in een pleeggezin.
Na plaatsing wordt het pleeggezin begeleid vanuit een pleegzorginstelling. Pleegzorginstellingen zijn wettelijk gescheiden van (gezins)voogdijinstellingen, maar kunnen wel onder één koepelorganisatie vallen.